સલ્ફરનાં ઓક્સાઇડ સંયોજનો વડે થતું ક્ષોભ-આવરણીય પ્રદૂષણ સમીકરણ સહિત સમજાવો.
સલ્ફરયુક્ત અમિગત બળતણનું દહન થઈને સલ્ફરના ઑક્સાઇડ સંયોજનો ઉત્પન્ન થાય છે, સલ્ફર ડાયૉક્સાઇડ સામાન્ય વાયુમય સ્વિસીઝ છે, જે જીવસૃષ્ટિ (પ્રાણી તેમજ વનસ્પતિ) માટે ઝેરી છે. સલ્ફર ડાયોક્સાઇડના ઓછા પ્રમાણની હાજરીથી મનુષ્યમાં શ્વસનતંત્રને લગતા રોગો જેવા કે દમ, શ્વાસનળીમાં સોજો અને બળતરા વગેરે થાય છે.
તેના કારણે આંખમાં બળતરા થવી, લાલ થવી અને આંખમાંથી પાણી નીકળવું વગેરે તકલીફો પણ થાય છે. સલ્ફર ડાયોક્સાઇડના વધુ પ્રમાણથી ફૂલની કળી કડક થઈ છોડ પરથી ખરી પડે છે. ઉદીપક વગર સલ્ફર ડાયોક્સાઇડનું ઑક્સિડેશન ધીમું થાય છે. પરંતુ પ્રદૂષિત હવામાંના રજકણો ઉદ્દીપક તરીકે વર્તી સલ્ફર
ડાયોક્સાઇડનું સલ્ફર ટ્રાયોક્સાઇડમાં રૂપાંતર કરે છે.
$2 \mathrm{SO}_{2(\mathrm{~g})}+\mathrm{O}_{2(\mathrm{~g})} \rightarrow 2 \mathrm{SO}_{3(\mathrm{~g})}$
આ પ્રક્રિયા ઓઝોન અને હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડ દ્વારા પણ થઈ શકે છે.
$\mathrm{SO}_{2(\mathrm{~g})}+\mathrm{O}_{3(\mathrm{~g})} \rightarrow \mathrm{SO}_{3(\mathrm{~g})}+\mathrm{O}_{2(\mathrm{~g})}$
$\mathrm{SO}_{2(\mathrm{~g})}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O}_{2(\mathrm{~g})} \rightarrow \mathrm{H}_{2} \mathrm{SO}_{4(\mathrm{aq})}$
$PCBs$ ના બે ઉપયોગો લખો.
ઓઝોન-સ્તરમાં ગાબડું એટલે શું ? તેના પરિણામો શું છે ?
પૃથ્વીના વાતાવરણમાં જો ગ્રીન હાઉસ વાયુઓ સંપૂર્ણપણે ગેરહાજર હોય તો શું થાય ? ચર્યો.
વિભાગ $-I$ માં આપેલા પ્રદૂષકોને વિભાગ $-II$ માં આપેલી તેની અસરો સાથે જોડો.
વિભાગ $-I$ | વિભાગ $-II$ |
$(A)$ સલ્ફરના ઑક્સાઇડ | $(1)$ ગ્લોબલ વૉર્મિંગ |
$(B)$ નાઇટ્રોજન ડાયૉક્સાઇડ | $(2)$ કિડનીને નુકસાન |
$(C)$ કાર્બન ડાયોક્સાઇડ | $(3)$ બ્લ્યુબેબીનાં લક્ષણો |
$(D)$ પીવાના પાણીમાં નાઇટ્રેટ | $(4)$ શ્વસન માર્ગને લગતા રોગો |
$(E)$ લેડ (સીસું) | $(5)$ ટ્રાફિકવાળા અને ભરચક વિસ્તારમાં લાલ ઝાકળ દેખાવી |
જુદા જુદા કીટનાશકોની સજીવો પર થતી અસરો વિશે નોંધ લખો.