પ્રક્રિયાની આણ્વીકતા એટલે શું ? તેમના પ્રકાર ઉદાહરણથી સ્પષ્ટ કરો.
પ્રક્રિયાની આણ્વીકતા એટલે શું ? તેમના પ્રકાર ઉદાહરણથી સ્પષ્ટ કરો.
પ્રાથમિક પ્રક્રિયામાં ભાગ લેતા સ્પિસીઝ (અણુ, પરમાણુ અથવા આયન)ની જે સંખ્યા એક જ સાથે અથડાઈ (સંઘાત પામી)ને રાસાયણિક પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા સાથે, સંકળાયેલા હોય છે તે સંખ્યાને તે પ્રક્રિયાની આણ્વીકતા કહે છે. એક આણવીય, દ્વિ-આણવીય અને ત્રિ-આણવીય પ્રક્રિયા હોઈ શકે છે.
$(a)$ એક આણ્વીય પ્રક્રિયા : જે પ્રક્રિયામાં પ્રક્રિયા કરતી સ્પિસીઝ એક હોય તેવી પ્રક્રિયાને એક આણવીય પ્રક્રિયા કહે છે. દા.ત., એમોનિયમ નાઈટ્રાઈટ $\left( NH _{4} NO _{2}\right)$ નું વિઘટન એક આણ્વીય પ્રક્રિયા છે.
$NH _{4} NO _{2( s )} \rightarrow N _{2( g )}+2 H _{2} O _{( g )}$
$(b)$ દ્રિ-આણ્વીય પ્રક્રિયા : જે રાસાયણિક પ્રક્રિયામાં બે સ્પિસીઝ એક સાથે સંઘાતમાં સમાવિષ્ટ હોય તેને દ્વિઆણવીય પ્રક્રિયા કહે છે.
દા.ત., હાઈડ્રોજન આયોડાઈડ $(HI)$નું વિઘટન તે દ્વિ-આણ્વીય પ્રક્રિયા છે. $2 HI \rightarrow H _{2}+ I _{2}$
$(c)$ ત્રિ-આણ્વીય પ્રક્રિયા : જે રાસાયણિક પ્રક્રિયામાં ત્રણ સ્પિસીઝ એક સાથે સંઘાતમાં સમાવિષ્ટ હોય તે પ્રક્રિયાને ત્રિઆણ્વીય પ્રક્રિયા કહે છે. દા.ત., NOમાંથી $NO _{2}$ બનતી પ્રક્રિયા ત્રિ-આણ્વીય છે.
$2 NO + O _{2} \rightarrow 2 NO _{2}$
ત્રણ આણ્વીયતા ધરાવતી પ્રક્રિયાઓ ઘણી ઓછી છે અને આ પ્રક્રિયાઓ ઘણી જ ધીમી હોય છે.
$(d)$ બહુઆણ્વીય પ્રક્રિયાઓ : ત્રણ કરતાં વધારે અણુઓ એક જ સાથે સંઘાત પામે અને પ્રક્રિયા પામે તેવી સંભાવ્યતા (સંભાવના) ઘણી જ ઓછી છે. વળી આવી પ્રક્રિયા થાય તો પણ અતિ ધીમી હોય.
Similar Questions
એક નિશ્ચિત પ્રક્રિયાં માટે, વેગ = $k [ A ]^2[ B ]$ છે.$B$ની સાંદ્રતા અચળ રાખીને જ્યારે $A$ની પ્રારંભિક સાંદ્રતા ત્રણ ગણી કરવામાં આવે ત્યારે પ્રારંભિક વેગ થશે તે...
એક નિશ્ચિત પ્રક્રિયાં માટે, વેગ = $k [ A ]^2[ B ]$ છે.$B$ની સાંદ્રતા અચળ રાખીને જ્યારે $A$ની પ્રારંભિક સાંદ્રતા ત્રણ ગણી કરવામાં આવે ત્યારે પ્રારંભિક વેગ થશે તે...
- [NEET 2023]
નીચેની પ્રક્રિયાઓ માટે વેગ અભિવ્યક્તિ (રજૂઆત) પરથી તેમના પ્રક્રિયા ક્રમ અને વેગ અચળાંકના પરિમાણો નક્કી કરો :
$(ii)$ $H _{2} O _{2}( aq )+3 I ^{-}( aq )+2 H ^{+} \rightarrow 2 H _{2} O ( l )+ I _{3}^{-} \quad$ વેગ $=k\left[ H _{2} O _{2}\right][ I ]$
નીચેની પ્રક્રિયાઓ માટે વેગ અભિવ્યક્તિ (રજૂઆત) પરથી તેમના પ્રક્રિયા ક્રમ અને વેગ અચળાંકના પરિમાણો નક્કી કરો :
$(ii)$ $H _{2} O _{2}( aq )+3 I ^{-}( aq )+2 H ^{+} \rightarrow 2 H _{2} O ( l )+ I _{3}^{-} \quad$ વેગ $=k\left[ H _{2} O _{2}\right][ I ]$
$A + B\rightarrow C$ નીચેની પ્રક્રિયા માટે દર્શાવેલ માહિતીને લાગુ પડતુ દર નિયમ પસંદ કરો.
$1$. $[A]$ $0.012$, $[B]$ $0.0351\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $ = 0.10$
$2$. $[A]$ $0.024$, $[B]$ $0.070\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $= 1.6$
$3$. $[A]$ $0.024$, $[B]$ $0.035\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $ = 0.20$
$4$. $[A]$ $0.012$ , $[B]$ $0.070\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $ = 0.80$
$A + B\rightarrow C$ નીચેની પ્રક્રિયા માટે દર્શાવેલ માહિતીને લાગુ પડતુ દર નિયમ પસંદ કરો.
$1$. $[A]$ $0.012$, $[B]$ $0.0351\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $ = 0.10$
$2$. $[A]$ $0.024$, $[B]$ $0.070\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $= 1.6$
$3$. $[A]$ $0.024$, $[B]$ $0.035\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $ = 0.20$
$4$. $[A]$ $0.012$ , $[B]$ $0.070\rightarrow $ પ્રારંભિક દર $ = 0.80$
એક પ્રક્રિયા કાર્બન મોનોક્સાઇડની સાંદ્રતાના સંદર્ભમાં દ્વિતીય ક્રમની છે. જો બધા પરિબળો અચળ રાખી કાર્બન મોનોક્સાઇડની સાંદ્રતા બમણી કરવામાં આવે તો પ્રક્રિયાનો વેગ .......
એક પ્રક્રિયા કાર્બન મોનોક્સાઇડની સાંદ્રતાના સંદર્ભમાં દ્વિતીય ક્રમની છે. જો બધા પરિબળો અચળ રાખી કાર્બન મોનોક્સાઇડની સાંદ્રતા બમણી કરવામાં આવે તો પ્રક્રિયાનો વેગ .......
- [AIEEE 2006]
$aG + bH \rightarrow$ નિપજ પ્રક્રિયાને ધ્યાનમાં લેતાં જ્યારે $G$ અને $H$ બંને પ્રક્રિયકોની સાંદ્રતા બમણી હોય તો દર વધીને $8$ ગણું થાય છે. જો કે જ્યારે $G$ ની સાંદ્રતા બમણી થાય ત્યારે $H$ ની સાંદ્રતા નિયત રહે તો દર બમણો થશે. તો સમગ્ર પ્રક્રિયાનો ક્રમ શું થશે?
$aG + bH \rightarrow$ નિપજ પ્રક્રિયાને ધ્યાનમાં લેતાં જ્યારે $G$ અને $H$ બંને પ્રક્રિયકોની સાંદ્રતા બમણી હોય તો દર વધીને $8$ ગણું થાય છે. જો કે જ્યારે $G$ ની સાંદ્રતા બમણી થાય ત્યારે $H$ ની સાંદ્રતા નિયત રહે તો દર બમણો થશે. તો સમગ્ર પ્રક્રિયાનો ક્રમ શું થશે?