જનીનિક $/$ રંગસૂત્રો દ્વારા લિંગ નિર્ધારણના પ્રારંભિક સંકેત, શરૂઆતમાં કીટકો પર કરવામાં આવેલા પ્રયોગો પરથી પ્રાપ્ત થયા.

હેન્કિગ (Henking – $1891$) માં કેટલાક કીટકોમાં શુક્રકોષજનનની વિભિન્ન અવસ્થાઓમાં એક વિશેષ કોષકેન્દ્રીય સંરચનાની માહિતી મેળવી.

તેમણે જોયું કે $50\, \%$ શુક્રકોષોમાં આ સંરચના જોવા મળે છે. બાકીના $50\, \%$માં આ રચના જોવા મળતી નથી.

હેન્કિંગે આ રચનાને $X-$કાય નામ આપ્યું પણ તે તેના મહત્ત્વને સમજાવી શક્યા ન હતા. અન્ય વૈજ્ઞાનિકોએ શોધ દ્વારા નિષ્કર્ષ આપ્યો કે હેન્કિંગનું $X-$કાય હકીકતમાં રંગસૂત્ર હતું તેને $X$ રંગસૂત્ર તરીકે ઓળખવામાં આવ્યું.