ઉદાહરણ દ્વારા સમજાવો કે સ્થિતઘર્ષણ બળ એ ગતિને નહીં પણ અપેક્ષિત ગતિને અવરોધે છે.

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

ઉદાહરણ : પ્રવેગિત ગતિ કરતી ટ્રેનના ડબ્બામાં તળિયે પડેલ એક બોક્સનો વિયાર કરો. જો બોક્સ ટ્રેનના ડબ્બામાં ટ્રેનની સાપેક્ષે સ્થિર હોય, તો ટ્રેન સાથે જ તે પણ પ્રવેગિત થાય.

ટ્રેન પ્રવેગિત થતાં જ સમક્ષિતિજ દિશામાં બોક્સ પર લાગતું ધર્ષણબળ આ પ્રવેગિત ગતિ કરાવે છે.

જે ધર્ષણબળ લાગતું જ ન હોત તો ડબાનું તળિયું જેમ જેમ આગળ જાત તેમ તેમ આ બોક્સના જડત્વના ગુણર્ધમને લીધે જે તે સ્થાને પડી રહેત અને ટ્રેનના ડબ્બાના પાછળના ભાગ સાથે અથડાત. પરંતુ વ્યવહારમાં આમ બનતું નથી તેથી ક્હી શકાય કે સ્થિત ધર્ષણબળ અપેક્ષિત ગતિનો વિરોધ કરે છે.

આ અપેક્ષિત સાપેક્ષ ગતિ, સ્થિત ધર્ષણબળ $f_{ s }$ વડે અવરોધાય છે. સ્થિત ધર્ષણ બોક્સને ડબ્બામાં જ તેના જેટલો જ પ્રવેગ આપે છે અને ટ્રેનની સાપેક્ષે બોક્સને સ્થિર રાખે છે.

Similar Questions

આકૃતિમાં દર્શાવ્યા અનુસાર, સમક્ષિતિજ સપાટી ઉપર રહેલ $10\,kg$ ના દળને સમક્ષિતિજ સાથે $30^{\circ}$ ના કોણે $F$ બળથી ખેંચવામાં આવે છે.$\mu_{ s }=0.25$ માટે,બળ $F$ ના $........\,N$ મહતમ મૂલ્ય સુધી બ્લોક સ્થિર રહેશે.[$g=10\,ms^{-2}$ આપેલ છે.]

  • [JEE MAIN 2023]

$1\, kg$ ના બ્લોકને દિવાલ પર રાખવા માટે લંબબળ $F$ લગાડવામાં આવે છે.જો ઘર્ષણાક $0.2$ હોય,તો બળ $F$ નું ન્યૂનતમ મૂલ્ય ....... $N$ હોવું જોઈએ.

આકૃતિમાં દર્શાવેલ બ્લોક સમતોલન સ્થિતિમાં હોય,તો બ્લોક અને સપાટી વચ્ચેનો ઘર્ષણાંક કેટલો થશે?

આકૃતિ એક સમક્ષિતિજ કન્વેયર (વહન કરાવતા) બૅલ્ટ, જે $1\; m s^{-2}$ થી પ્રવેગિત થાય છે, તેના પર બૅલ્ટની સાપેક્ષે ઊભેલો એક સ્થિર માણસ દર્શાવેલ છે. માણસ પર ચોખ્ખું (પરિણામી બળ) કેટલું હશે ? જો માણસના બૂટ અને બૅલ્ટ વચ્ચેનો સ્થિત ઘર્ષણાંક $0.2$ હોય, તો બૅલ્ટના કેટલા પ્રવેગ સુધી માણસ બૅલ્ટની સાપેક્ષે સ્થિર ઊભો રહી શકે ? ( માણસનું દળ $= 65 \;kg$ )

$0.5\, kg$ દળ ધરાવતાં લાકડાનાં ચોસલા અને ઊભી ખરબચડી દિવાલ વચ્ચે સ્થિત ઘર્ષણાંક $0.2$ છે. બ્લોક દિવાલ સાથે ચિપકેલો (ચોટેલો) રહે તે માટે લગાવવું પડતું સમક્ષિતિજ બળ ગણો ............. $N.$ $\left[g=10\, ms ^{-2}\right]$

  • [JEE MAIN 2021]