પાતળા બહિર્ગોળ લેન્સથી એક સમતલ તરંગઅગ્રનું વક્રીભવન સમજાવો 

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

આકૃતિમાં એક પાતળા બહિર્ગોળ લેન્સ પર આપાત થતાં પ્રકાશના સમાંતર કિરણ જૂથનું સમતલ તરંગઅગ્ર $XY$ દર્શાવ્યું છે અને પાતળા બહિર્ગોળ લેન્સમાંથી વક્રીભવન અનુભવીને બહાર આવતાં કિરણો દ્વિતીય મુખ્યકેન્દ્ર પર કેન્દ્રિત થયેલાં દર્શાવ્યા છે.

આ કિરણોને અનુરૂપ તરંગઅગ્રો દોરવા માટે દ્રીતીય મુખ્યકેન્દ્રને કેન્દ્ર તરીકે સ્વીકારીને વર્તુળો દોરવા જોઈએ. આવા વર્તુળોની એક ચાપ $X'Y'$ આકૃતિમાં દર્શાવી છે.

આ ચાપ અમુક ક્ષણે વક્રીભૂત કિરણોને અનુરૂપ તરંગઅગ્ર છે.

અહીં $A$ થી $a$ તથા $C$ થી $c$ સુધીનાં અંતરો $B$ થી $b$ અંતર કરતાં વધારે છે. તેથી પ્રકાશને $B$ થી $b$ સુધી જતાં લેન્સમાં વધુ અંતર કાપવું પડે છે અને લેન્સના દ્રવ્યમાં પ્રકાશનો વેગ ઓછો હોય છે. તેથી તરંગઅગ્ર પરનું $b$ બિંદુ $a$ અને $c$ ની સરખામણીમાં પાછળ રહી જાય છે.

906-s51

Similar Questions

નીચેના આપેલા દરેક કિસ્સા માટે તરંગઅગ્રનો આકાર શું હશે?

$(a)$ બિંદુવત્ત ઉદગમમાંથી ફેલાતો પ્રકાશ.

$(b)$ બહિર્ગોળ લેન્સમાંથી નિર્ગમન પામતો પ્રકાશ કે જ્યારે બિંદુવત્ત ઉદગમ તેના કેન્દ્ર ઉપર મૂકેલ હોય.

$(c)$ દૂર રહેલા તારાના પ્રકાશના તરંગઅગ્રનો પૃથ્વી દ્વારા આંતરાતો ભાગ. 

ઉપરોક્ત આકૃતિમાંની ગોઠવણ વડે બિંદુ $I$ આગળ રચાતા અંતિમ પ્રતિબિંબમાંથી નીકળતા તરંગ અગ્રોનો આકાર કેવો હશે ? 

સમતલ અગ્ર માટે હાઈગેન્સના સિદ્ધાંતની મદદથી $\tau $ સમય બાદ નવું તરંગઅગ્ર કેવી રીતે મળે છે તે સમજાવો. 

હાઇગેન્સની થીયરીથી કઇ ઘટના સમજાવી શકાતી નથી?

હાઈગેન્સના સિદ્ધાંતની મદદથી સમતલ તરંગનું પરાવર્તન સમજાવો.