પદાર્થ પરના વિધુતભાર પરખવા માટેનું સાધન કયું છે ? આ સાધનની રેખાકૃતિ વડે સમજૂતી આપો.
પદાર્થ પરના વિદ્યુતભાર પરખવા માટેનું સાધન સોનાના વરખવાળું વિદ્યુતદર્શક $(Gold\,Leaf\,Electroscope)$ છે.
સોનાના વરખ વિદ્યુતદર્શકની રેખાકૃતિ આકૃતિમાં દર્શાવી છે.
તે કાચનું અથવા બારીવાળા કાચનું બોક્સ છે કે જેમાં ધાતુના સળિયાને રબરના બૂચમાંથી ઊર્ધ્વ પસાર કરીને તેના ઉપરના છેડે ધાતુ ની ગોળ તક્તી અને નીચેના છેડે સોનાના પાતળા બે સમાન અને સમાંતર વરખ લગાડવામાં આવે છે.
જ્યારે વિદ્યુતભારિત પદાર્થ ટોચ પરની ધાતુની તક્તીને સ્પર્શે છે ત્યારે તક્તી પર વિદ્યુતભાર આવે છે જે વહન પામીને નીયેના છેકે રાખેલાં સોનાના વરખો પર જાય છે.
વિદ્યુતભારના જથ્થાનું સૂચન કરે છે.
આ સાધન પદાર્થ પરનો વિદ્યુતભાર અને તેનું ધ્રુવત્વ $(Polarity)$ નક્કી કરવા માટે ઉપયોગી છે.
પદાર્થ પરનો વિધુતભાર ક્યા સાધનથી પારખી શકાય છે ?
નીચેનામાંથી કયો વિદ્યુતભાર શકય નથી.
$1$ થી $5$ અંકિત કરેલા પાંચ દડાઓ અલગ-અલગ દોરી વડે લટકાવેલા છે. જોડ $(2, 3)$ અને $(4, 5)$ સ્થિતવિદ્યુત અપાકર્ષણ દર્શાવે છે. જ્યારે જોડ $(1, 2),(3, 5)$ અને $(1, 5)$ સ્થિત વિદ્યુત આકર્ષણ દશાવે છે. $1$ અંકિત દડો કેવો હોવો જોઈએ?
યોગ્ય અવાહક પદાર્થોને ઘસવાથી મળતા વિધુતભારોના પ્રકાર જણાવો. તેમના નામ કયા વૈજ્ઞાનિકે આપ્યા હતા ?
વિધુતભારના સંરક્ષણનો નિયમ લખો. તેનું ઉદાહરણ આપો.