3.Current Electricity
hard

મીટર બ્રિજની મદદથી અજ્ઞાત અવરોધ કેવી રીતે શોધી શકાય છે ? તે સમજાવો ?

Option A
Option B
Option C
Option D

Solution

મીટર બ્રિજની એક ગેપમાં અજ્ઞાત અવરોધ $R$ અને બીજા ગેપમાં અવરોધ પેટીમાંનો અવરોધ $S$ જોડેલો હોય છે. હવે જોકીને તાર $AC$ પર સરકાવવામાં આવે છે. ધારોકે, તે $D$ સ્થાને હોય ત્યારે ગેલ્વેનોમીટર શૂન્ય આવર્તન દર્શાવે છે

અને $A$ છેડાથી $D$ ની લંબાઈ $l\,cm$ છે.

$AD$ તારનો અવરોધ $= R _{ cm } l$ થશે જ્યાં $R _{ cm }$ એક $cm$ દીઠ તારનો અવરોધ છે.

$\therefore DC$ તારનો અવરોધ $= R _{ cm }(100-l)$ જેટલો થશે.

અહી $AB , BC , DA$ અને $CD$ એક વ્હિટસ્ટોન બ્રિજ બનાવે છે. જ્યાં $AB = R , BC = S , DA = R _{ cm } l$

અને $CD = R _{ cm }(100-l)$

વ્હીટસ્ટોન બ્રિજના સિદ્ધાંત પરથી બ્રિજના સમતોલન માટે,

$\frac{ AB }{ BC }=\frac{ DA }{ CD }$

$\therefore\frac{ R }{ S }=\frac{ R _{c m} l}{ R _{c m}(100-l)}$

$\therefore\frac{ R }{ S }=\frac{l}{100-l}$

$\therefore$ અજ્ઞાત અવરોધ $R = S \frac{l}{100-l}$ સૂત્ર પરથી શોધી શકાય છે.

જુદા જુદા $S$ ના મૂલ્યો માટે અજ્ઞાત અવરોધ $R$ ના મૂલ્યો મેળવીને તેમનું સરેરાશ લેવામાં આવે, તો ત્રુટિ ઘટાડી શકાય.

છેડાઓની ત્રુટિને નિવારવા માટે અજાત અવરોધ અને અવરોધ પેટીમાનાં અવરોધ $S$ ના સ્થાન અદલબદલ કરીને તાર પરના તટસ્થ બિંદુ સ્થાન શોધીને અજ્ઞાત અવરોધ શોધવામાં આવે, તો ત્રુટિ ઘટાડી શકાય છે.

બ્રિજના સમતોલન માટે તટસ્થબિંદુ $50\,cm (40 cm$ થી $60 cm )$ ની નજીક હોય તો પ્રતિશત ત્રુટિ લધુતમ કરી શકાય છે.

મીટર બ્રિજથી મેળવેલ અજ્ઞાત અવરોધના મૂલ્ય પરથી અવરોધકનું તાપમાન જાણી શકાય છે.

મીટર બ્રિજની મદદથી લઘુ અવરોધનું મૂલ્ય જાણી શકાય છે.

Standard 12
Physics

Similar Questions

Start a Free Trial Now

Confusing about what to choose? Our team will schedule a demo shortly.