ચુંબકીયક્ષેત્રમાં વિધુતભાર પર લાગતાં બળની લાક્ષણિકતાઓ જણાવો .

ચુંબકીયક્ષેત્ર $\overrightarrow{ B }$ માં $\vec{v}$ વેગથી ગતિ કરતાં $q$ વિદ્યુતભાર પર લાગતું ચુંબકીય બળ નીચે પ્રમાણે આપી શકાય છે.

$\overrightarrow{ F }_{ m }=q(\vec{v} \times \overrightarrow{ B })$

$\therefore F _{ m }=q v B \sin \theta$ જ્યાં $\theta$ એ $\vec{v}$ અને $\overrightarrow{ B }$ વચ્ચેનો ખૂણો છે.

લાક્ષણિક્તાઓ :

$(i)$ ચુંબકીય બળ એ $q, v$ અને $B$ (વિદ્યુતભાર, વેગ અને ચુંબકીયક્ષેત્ર) પર આધાર રાખે છે.

ઋણ વિદ્યુતભાર પર લાગતું બળ,ધન વિદ્યુતભાર પર લાગતાં બળ ની વિરુદ્ધ છે તેથી$\overrightarrow{ F _{ m }}=q(\overrightarrow{ B } \times \vec{v})$ લખાય.

$(ii)$ $F _{ m }=q v B \sin \theta$ અથવા $\overrightarrow{ F _{ m }}=q(\vec{v} \times \overrightarrow{ B })$ અથવા $\left|\overrightarrow{ F _{ m }}\right|=q v B \sin \theta$ એ વેગ $(\vec{v})$ અને $(\overrightarrow{ B })$ ચુંબકીય ક્ષેત્રનો સદિશ ગુણાકાર  છે તેથી જો $\theta=0^{\circ}$ અથવા $\theta=180^{\circ}$ હોય તો,

સદિશ ગુણાકાર છે તેથી જો $\theta=0^{\circ}$ અથવા $\theta=180^{\circ}$ હોય તો,

$F _{ m }=q v B \sin 0^{\circ}=0$અથવા

$F _{ m }=q v B \sin 180^{\circ}=0$

ચુંબકીય બળ, વેગ અને ચુંબકીયક્ષેત્ર એમ બંનેને લંબરૂપે લાગે છે અને તેની દિશા જમણા હાથના સ્ક્રૂના નિયમથી મળે છે જે આકૃતિ $(a)$ અને આકૃતિ $(b)$ માં દર્શાવેલ છે.

આકૃતિ $(a)$ ધન વિદ્યુતભાર માટેની અને આકૃતિ $(b)$ એ ઋણ વિદ્યુતભાર માટેની છે.

$(iii)$ જો વિદ્યુતભાર ગતિ કરતો ન હોય તો $v=0$ થાય.

$\therefore$ ચુંબકીય બળ $F _{ m }=q v B \sin \theta$ માં $v=0$ લેતાં,

$\therefore F_{m}=0$ મળે.

આમ, ગતિમાન વિદ્યુતભારો જ યુંબકીયક્ષેત્રમાં બળ અનુભવે છે પણ સ્થિર વિદ્યુતભારો પર બળ લાગતું નથી.