ઊભયગુણી ઑક્સાઇડ એટલે શું ? ઊભયગુણી ઑક્સાઇડનાં બે ઉદાહરણો આપો.
ઉભયગુણી ઑક્સાઇડ : ધાત્વીય ઑક્સાઇડ કે જે ઍસિડ અને બેઇઝ એમ બંનેના ગુણધર્મો ધરાવતા હોય તો તેમને ઉભયગુણી ઑક્સાઇડ કહેવાય છે.
એટલે કે આવા ઉભયગુણી ઑક્સાઇડ ઍસિડ અને બેઇઝ બંને સાથે પ્રક્રિયા કરીને ક્ષાર અને પાણી બનાવી શકે છે.
દા.ત., ઉદાહરણ : $ZnO$ (ઝીંક ઓકસાઈડ)
$Al_2O_3$ (એલ્યુમિનિયમ ઓકસાઈડ)
$ZnO(s)+2 HCl (a q) \rightarrow $ $ZnCl _{2}(a q)+ H _{2} O (l)$
ઝીંક ઓકસાઈડ હાઈડ્રોક્લોરિક એસિડ ઝીંક ક્લોરાઈડ
(બેઈઝ તરીકે)
$ZnO (s) \quad+2 NaOH (a q) \rightarrow Na _{2} ZnO _{2}(a q)+ H _{2} O (l)$
ઝીંક ઓકસાઈડ સોડિયમ હાઈડ્રોક્સાઈડ સોડિયમઝીંકેટ
(એસિડ તરીકે)
ખાદ્યપદાર્થના ડબા પર ટીનનું સ્તર લાગે છે નહિ કે ઝિંકનું, કારણ કે
નીચેના પૈકી કઈ જોડ વિસ્થાપન પ્રક્રિયાઓ આપે છે ?
નીચેનાં પદોને વ્યાખ્યાયિત કરો :
$(i)$ ખનીજ $(ii)$ કાચી ધાતુ (અયસ્ક) $(iii)$ ગેંગ
જ્યારે આયર્ન$(II) $ સલ્ફેટના દ્રાવણમાં ઝિંક ઉમેરવામાં આવે છે ત્યારે તમે શું અવલોકન કરો છો ? અહીં થતી રાસાયણિક પ્રક્રિયા લખો.
પ્રત્યુષે સ્પેચ્યુલા પર સલ્ફર પાઉડર લીધો અને તેને ગરમ કર્યો. નીચેની આકૃતિમાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે તેણે તેની ઉપર કસનળી ઊંધી રાખીને ઉત્પન્ન થતો વાયુ એકત્ર કર્યો.
$(a)$ વાયુની અસર
$(i)$ શુષ્ક લિટમસ પેપર પર શી થશે ?
$(ii)$ ભેજયુક્ત લિટમસ પેપર પર શી થશે ?
$(b)$ પ્રક્રિયા માટે સમતોલિત રાસાયણિક સમીકરણ લખો.