'' માપનની ચોકસાઈ, નિરપેક્ષ ત્રુટિ વડે નહિ પરંતુ પ્રતિશત ત્રુટિ વડે જ નક્કી કરી શકાય છે.” આ વિધાન સમજાવો.
'' માપનની ચોકસાઈ, નિરપેક્ષ ત્રુટિ વડે નહિ પરંતુ પ્રતિશત ત્રુટિ વડે જ નક્કી કરી શકાય છે.” આ વિધાન સમજાવો.
ધારો કે એક જ વર્નિયર કેલિપર્સથી બે ભિન્ન પદાર્થની લંબાઈ માપતાં તે $2.20 \pm 0.01$ સેમી અને $8.05 \pm 0.01$ સેમી મળે છે.
અહી દરેક માપમાં નિરપેક્ષ ત્રુટી $(0.01$ સેમી) સમાન છે.
પ્રથમ માપમાં પ્રતિશત ત્રુટિ $=\frac{0.01}{2.20} \times 100 \%=0.45 \%$
બીજા માપમાં પ્રતિશત ત્રુટિ $=\frac{0.01}{8.05} \times 100 \%=0.12 \%$
આમ, નિરપેક્ષા ત્રુટિઓ સમાન હોવા છતાં મોટા માપમાં પ્રતિશત ત્રુટિ ઓછી અને નાના માપમાં પ્રતિશત ત્રુટિ મોટી મળે છે. આથી કહી શકાય કે જેમ પ્રતિશત ત્રુટિ ઓછી હોય તેમ માપ વધુ યોક્સાઈભમર્યું કહેવાય.
Similar Questions
આપેલ તારનો અવરોધ તેમાંથી પસાર થતાં પ્રવાહ અને તેના બે છેડા વચ્ચે લાગુ પાડેલ વિદ્યુત સ્થિતિમાનનાં તફાવત પરથી માપી શકાય છે. જો પ્રવાહ અને વૉલ્ટેજના માપનમાં દરેકની પ્રતિશત ત્રુટિ $3 \%$ હોય, તો અવરોધના માપનમાં કેટલી ત્રુટિ ($\%$) થાય?
આપેલ તારનો અવરોધ તેમાંથી પસાર થતાં પ્રવાહ અને તેના બે છેડા વચ્ચે લાગુ પાડેલ વિદ્યુત સ્થિતિમાનનાં તફાવત પરથી માપી શકાય છે. જો પ્રવાહ અને વૉલ્ટેજના માપનમાં દરેકની પ્રતિશત ત્રુટિ $3 \%$ હોય, તો અવરોધના માપનમાં કેટલી ત્રુટિ ($\%$) થાય?
- [AIEEE 2012]
પોલા નળાકારની બાહ્ય અને આંતરીક ત્રિજ્યાઓ અનુક્રમે $(4.23 \pm 0.01)cm$ અને $(3.89 \pm 0.01) cm$ છે. નળાકારની દિવાલની જાડાઈ શું હશે ?
પોલા નળાકારની બાહ્ય અને આંતરીક ત્રિજ્યાઓ અનુક્રમે $(4.23 \pm 0.01)cm$ અને $(3.89 \pm 0.01) cm$ છે. નળાકારની દિવાલની જાડાઈ શું હશે ?
પદાર્થની અવરોધકતામાં સાપેક્ષ ત્રુટિ કેટલી થાય?
અવરોધ $= 1.05 \pm 0.01\, \Omega$
વ્યાસ $= 0.60 \pm 0.01\, mm$
લંબાઈ $= 75.3 \pm 0.1 \,cm$
પદાર્થની અવરોધકતામાં સાપેક્ષ ત્રુટિ કેટલી થાય?
અવરોધ $= 1.05 \pm 0.01\, \Omega$
વ્યાસ $= 0.60 \pm 0.01\, mm$
લંબાઈ $= 75.3 \pm 0.1 \,cm$
દળના માપનમાં અને ઝડપના માપનમાં પ્રતિશત ત્રુટિ અનુક્રમે $3\%$ અને $2\%$ ની હોય,તો ગતિઊર્જામાં મહતમ પ્રતિશત ત્રુટિ ......... $\%$ થશે.
દળના માપનમાં અને ઝડપના માપનમાં પ્રતિશત ત્રુટિ અનુક્રમે $3\%$ અને $2\%$ ની હોય,તો ગતિઊર્જામાં મહતમ પ્રતિશત ત્રુટિ ......... $\%$ થશે.
સાદા લોલકનો આવર્તકાળ $T =2 \pi \sqrt{\frac{\ell}{ g }}$ છે. $1\, mm$ ચોકસાઇથી લોલકની લંબાઈ માપતા $10\, cm$ મળે છે. $1\,s$ ની લઘુતમ માપશક્તિ વાળી ઘડિયાળથી માપતા $200$ દોલનનો સમય $100$ સેકન્ડ મળે છે. આ સાદા લોલક દ્વારા $g$ ના મૂલ્યને ચોકસાઈ સાથે માપતા પ્રતિશત ત્રુટી $x$ મળે છે.$x$ નું મૂલ્ય નજીકના પૂર્ણાંકમાં કેટલું ($\%$ માં) હશે?
સાદા લોલકનો આવર્તકાળ $T =2 \pi \sqrt{\frac{\ell}{ g }}$ છે. $1\, mm$ ચોકસાઇથી લોલકની લંબાઈ માપતા $10\, cm$ મળે છે. $1\,s$ ની લઘુતમ માપશક્તિ વાળી ઘડિયાળથી માપતા $200$ દોલનનો સમય $100$ સેકન્ડ મળે છે. આ સાદા લોલક દ્વારા $g$ ના મૂલ્યને ચોકસાઈ સાથે માપતા પ્રતિશત ત્રુટી $x$ મળે છે.$x$ નું મૂલ્ય નજીકના પૂર્ણાંકમાં કેટલું ($\%$ માં) હશે?
- [JEE MAIN 2021]