એસિડ વર્ષોમાં કેટલાક એસિડ આવેલા છે. એવા એસિડના નામ આપો અને તેઓ વરસાદના પાણીમાં ક્યાંથી આવે છે તે જણાવો.
એસિડ વર્ષામાં $\mathrm{H}_{2} \mathrm{CO}_{3}, \mathrm{HNO}_{3}$ અને $\mathrm{H}_{2} \mathrm{SO}_{4}$ આવેલા છે.
વાતાવરણના $\mathrm{CO}_{2}$ પાણીની બાષ્પની હાજરીમાં દ્રાવ્ય થવાથી $\mathrm{H}_{2} \mathrm{CO}_{3}$ બને છે.
$\mathrm{CO}_{2}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O} \rightarrow \mathrm{H}_{2} \mathrm{CO}_{3}$
$\mathrm{NO}$ નાઈટ્રિક ઓક્સાઇડના કુદરતી સ્રોત દાવાનળ અને વીજળીના ચમકારા છે. વિમાન, વાહનોના એન્જિનના દહન, ભઠ્ઠીઓમાં દહન તથા વિદ્યુત મથકો દ્વારા પકા નાઈટ્રોજન ઓક્સાઈડ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
નાઈટ્રિક ઑક્સાઈડ ધીમે ધીમે હવા સાથે પ્રક્રિયા કરી $\mathrm{NO}_{2}$ બનાવે છે. આ $\mathrm{NO}_{2}$ પાણીમાં દ્રાવ્ય થઈ પ્રક્રિયા કરી $\mathrm{HNO}_{3}$ બનાવે છે.
$3 \mathrm{NO}_{2}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O} \rightleftharpoons 2 \mathrm{HNO}_{3}+\mathrm{NO}$
અશ્મિગત બળતણના દહનથી સલ્કર ઓક્સાઇ્ડ ઉત્પન્ન થાય છે અને સલ્ફાઇડયુક્ત ખનીજમાંથી તેમની ધાતુના નિષ્કર્ષણમાંથી પણ સલ્ફર ઑક્સાઈડ બને છે. સલ્ફર ડાયોક્સાઇ્ડ આ જ રીતે સલ્ફ્યુરિક ઍસિડ પણ બનાવે છે.
$\mathrm{SO}_{2}+\mathrm{O}_{2}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O} \rightarrow \mathrm{H}_{2} \mathrm{SO}_{4}+[\mathrm{O}]$
વિધાન સાચું છે કે ખોટું ?
$(1)$ ઠંડા પાણીમાં ઓક્સિજનની સાંદ્રતા $100\, ppm$ હોય છે.
$(2)$ પાણીમાં દ્રાવ્ય ઓક્સિજનની સાંદ્રતા $6\, ppm$ થી ઓછી હોય તો માછલીઓનું સંવર્ધન રોકાઈ જાય.
સૂચિ $I$ સાથે સૂચિ $II$ ને જોડો.
સૂચિ $I$ ઉદ્યોગ | સૂચિ $I$ ઉત્પન્ન થતો કચરો |
$A$ સ્ટીલ ઉદ્યોગ(પ્લાન્ટ) | $I$ જીપ્સમ |
$B$ ઉષ્મીય વિદ્યુત મથકો | $II$ ઉડતી રાખ |
$C$ ખાતર ઉદ્યોગો | $III$ સ્લેગ |
$D$ પેપર મિલ્સ | $IV$ જૈવ વિઘટનીય કચરો |
નીચે આપેલા વિકલ્પોમાથી સાચો જવાબ પસંદ કરો.
એસિડ વર્ષા શું છે ? અને તેના માટે જવાબદાર વાયુઓના નામ આપો.
નીચે આપેલ પ્રક્રિયાઓમાંથી કઈ સમતાપ આવરણ (સ્ટ્રેટોસ્ફીયર)માં ઓઝોનના તૂટવાનો ભાગ નથી ?
ગ્લોબલ વોર્મિંગ અને ગ્રીન હાઉસ અસર દ્વારા પર્યાવરણ પર થતી અસરો વિશે નોંધ લખો.