એક પાત્રમાં પાણી ભરીને તેને વજનકાંટા પર મૂકવામાં આવે છે અને વજનને શૂન્ય પર ગોઠવવામાં $( \mathrm{Adjust} )$ આવે છે. $\mathrm{k}$ બળ અચળાંવાળી, દળરહિત ધિંગના છેડે $\mathrm{M}$ દળ અને $\rho $ ઘનતાવાળો બ્લોક લટકાવવામાં આવે છે. આ પરિસ્થિતિમાં બ્લોકને લટકતો રાખીને પાણીમાં ડૂબાડવામાં આવે છે, તો વજનકાંટાનું રીડિંગ $( \mathrm{Reading} )$ શું થશે ?
આપેલી આકૃતિ ધ્યાનમાં લો.
વજનકાંટાને શૂન્ય પર ગોઠવવામાં આવેલ છે. તેથી, જ્યારે સ્પ્રિંગના છેડે લટકાવેલો બ્લોક પાણીમાં ડૂબાડવામાં આવે છે ત્યારે વિસ્થાપિત પાણી બ્લૉક પર જે ઊર્ધ્દિશામાં બળ લગાડે છે તેટલું રીડિંગ જોવા મળે છે.
પાણી વડે બ્લૉક પર ઊર્ધ્વદિશામાં લાગતું બળ $=$ વિસ્થાપિત પાણીનું વજન
$=( V ) g_{ w } g$ $( V =$બ્લોકનું કદ)
$=\frac{m}{g} \rho_{ w } g$$( \rho _{ w }=$પાણીની ઘનતા)
$=\left(\frac{\rho_{ w }}{\rho}\right) m g$ $(\rho=$બ્લોકની ધનતા)
એક સમઘન બ્લોક તેનું પાંચમા ભાગ જેટલું કદ પ્રવાહમાં ડૂબાયેલું રહે તેમ પ્રવાહીમાં તરી રહ્યું છે. જો સંપૂર્ણ તંત્ર $g/4$ પ્રવેગ સાથે અધો દિશામાં પ્રવેગિત થાય છે તો સમઘનના કદનો કેટલામો ભાગ પ્રવાહીમાં ડૂબેલો હેશે ?
વિધાન : ડુબાડેલ દઢ પદાર્થનું ઉત્પ્લાવક બળ તેના દ્રવ્યમાનકેન્દ્ર પર લાગતું હોય તેમ ગણી શકાય.
કારણ : દઢ પદાર્થ માટે બળ તેના કદમાં એકસમાન રીતે વહેચાયેલું હોય છે તેથી તે તેના દ્રવ્યમાનકેન્દ્ર પર ગણી શકાય
$900 Kg/m^3$ ઘનતા ધરાવતો બરફનો ટુકડો $1000 Kg/m^3 $ ઘનતા ધરાવતા પાણીમાં તરે છે,બરફનું ....... $\%$ કદ પાણીની બહાર રહે .
$\sigma$ સાપેક્ષ ધનતા ધરાવતા એક ગોળાનો વ્યાસ $D$ છે અને તેને $d$ વ્યાસનો સમકેન્દ્રિય પોલાણ઼ (ખાડો) છે. જો તે ટેન્કમાંના પાણી પર તરી શકે તે માટે $\frac{\mathrm{D}}{\mathrm{d}}$ ગુણોત્તર ............ છે.
ફ્લોટેશનનો નિયમ લખો.