- Home
- Standard 9
- Science
નીચેનો આસૃતિનો પ્રયોગ કરો :
બટાટાને લઈને તેની છાલ સહિત ચાર ટુકડા કરો અને બટાટાના કપ્સ તેને ખોતરીને બનાવો. આમાંનો એક બટાટાનો કપ બાફેલા બટાટાનો બનાવો. પ્રત્યેક બટાટાના કપને પાણી ભરેલ પાત્રમાં મૂકો.
$(a)$ કપ $A$ ને ખાલી રાખો.
$(b)$ કપ $B$ માં એક ચમચી શર્કરા મૂકો.
$(c)$ કપ $C$ માં એક ચમચી મીઠું મૂકો.
$(d)$ કપ $D$ માં જે ઉકાળેલો કે બાફેલા બટાટાનો કપ છે તેમાં એક ચમચી શર્કરા મૂકો.
આ ચારેય કપને બે કલાક માટે રહેવા દો. ત્યાર બાદ આ ચારેય બાફેલા બટાટાના કપ્સને અવલોકિત કરો અને નીચે આપેલા પ્રશ્નોના જવાબ આપો :
$(i)$ શા માટે કપ $B$ અને $C$ માં ખાલી જગ્યામાં પાણી એકઠું થાય છે ? સમજાવો.
$(ii)$ શા માટે બટાટાનો કપ $A$ આ પ્રયોગ માટે આવશ્યક છે ?
$(iii)$ કપ $A$ અને $D$ માં ખાલી જગ્યામાં પાણી શા માટે એકઠું થતું નથી ? સમજાવો.
Solution
$(i)$ બટાટાના કોષો પસંદગીમાને અર્ધપારદર્શક પટલ તરીકે કાર્ય કરી કપ $B$ અને કપ $C$ માં અનુક્રમે શર્કરા અને મીઠું રાખેલ છે. તેમાં અંતઃઆસૃતિ દ્વારા પાણી દાખલ થશે. કારણ કે કપ $B$ અને કપ $C$ માં અનુક્રમે ખાંડનું સાંદ્ર દ્રાવણ અને મીઠાનું સાંદ્ર દ્રાવણ રહેલ છે.
$(ii)$ કપ $A$ માં રાખેલ બટાટાના ખાડામાં તફાવત માટે ખાલી રાખેલ છે. તેમાં દ્રાવણની સાંદ્રતા ન હોવાથી અંતઃઆકૃતિ જોવા મળતી નથી. આસૃતિ માટે બટાટાના ખાડામાં રહેલ દ્રાવણની સાંદ્રતા વધુ હોવી જોઈએ.
$(iii)$ કપ $D$ માં બાફેલા બટાટાના ખાંડના કોષો મૃત હોવાથી તેના કોષોની પસંદગીમાન અર્ધપ્રવેશયશીલપટલ કાર્ય કરી શકતો નથી. આથી આકૃતિની પ્રક્રિયા થતી નથી અને તેમાં પાણી પણ આવેલ નથી તે દર્શાવે છે.
Similar Questions
નીચે આદિકોષકેન્દ્રીય કોષ અને સુકોષકેન્દ્રીય કોષનો તફાવત આપેલ છે. તેમાં રહેલી ખાલી જગ્યા પૂરો :
|
આદિકોષકેન્દ્રીય કોષ |
સુકોષકેન્દ્રીય કોષ |
| $1.$ કદ : સામાન્યતઃ નાનું $(1-10 \,\mu \,m )$ $1 \,\mu \,m =10^{-6} \,m$ |
$1.$ કદ : સામાન્યતઃ મોટું ……………$(5-100 \,\mu \,m )$ |
| $2.$ કોષકેન્દ્રિય પ્રદેશ : ………………. અને …………………. | $2.$ કોષકેન્દ્રિય પ્રદેશ : સુસ્પષ્ટ અને અને કોષકેન્દ્રપટલ દ્વારા આવરિત. |
| $3.$ રંગસૂત્ર : એકલ | $3.$ એક કરતાં વધારે રંગસૂત્ર |
| $4.$ પટલીય અંગિકાઓની ગેરહાજરી. | $4.$ ……………………. |
