નિર્બળ બેઇઝ $B$ અને તેના સંયુગ્મ એસિડ ${B{H^ + }}$ માટે ${K_w} = {K_a} \times {K_b}$ અને ${K_w} = p{K_a} \times p{K_b}$ મેળવો.

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

જો નિર્બળ બેઇ્ઝ $B$ હોય તો તેના દ્રાવણમાં નીચેનું સંતુલન,

$\mathrm{B}_{\text {(aq) }}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O}_{\text {(l) }}+\mathrm{BH}_{\text {(aq) }}^{+}+\mathrm{OH}_{\text {(aq) }}^{-} \ldots \text { (i) }$

આ બેઈઝના ઉપરના આયનીય સંતુલનનો અચળાંક $\mathrm{K}_{b}$ હોય તો અને તેમાં $\mathrm{H}_{2} \mathrm{O}_{(l)}$ અચળ લેવાથી....

$\mathrm{K}_{b}=\frac{\left[\mathrm{BH}^{+}\right]\left[\mathrm{OH}^{-}\right]}{[\mathrm{B}]}$

$...(ii)$

આ અભિવ્યક્તિને $\left[\mathrm{H}^{+}\right]$વડે ગુણીયે તથા ભાગીયે તો,

$\mathrm{K}_{b}=\frac{\left[\mathrm{BH}^{+}\right]\left[\mathrm{OH}^{-}\right]\left[\mathrm{H}^{+}\right]}{[\mathrm{B}]}=\frac{\left[\mathrm{OH}^{-}\right]\left[\mathrm{H}^{+}\right]\left[\mathrm{BH}^{+}\right]}{\left[\mathrm{H}^{+}\right]}$

જેમાં $\left[\mathrm{OH}^{-}\right]\left[\mathrm{H}^{+}\right]=\mathrm{K}_{w}$

તથા $\frac{\left[\mathrm{BH}^{+}\right]}{[\mathrm{B}]\left[\mathrm{H}^{+}\right]}=\frac{1}{\mathrm{~K}_{a}}$

કારણકે $\mathrm{BH}^{+}$(ઍસિડ) $\rightleftharpoons \mathrm{B}_{\text {(aq) }}+\mathrm{H}_{\text {(aq) }}^{+}$

જેથી $\mathrm{K}_{b}=\frac{\mathrm{K}_{w}}{\mathrm{~K}_{a}}$ અને $\mathrm{K}_{w}=\left(\mathrm{K}_{a}\right)\left(\mathrm{K}_{b}\right)$

ઉપરની તારવણી પ્રમાણે,

$\mathrm{K}_{b} \times \mathrm{K}_{a}=\mathrm{K}_{w}=1 \times 10^{-14}$

બંને બાજુ ધાતાંક લેવાથી

$\therefore \quad\left(-\log \mathrm{K}_{b}\right)+\left(-\log \mathrm{K}_{a}\right)=-\log \mathrm{K}_{w}=\log \left(1 \times 10^{-14}\right)$

$\therefore \quad \mathrm{pK}_{b}+\mathrm{pK}_{a}=\mathrm{pK}_{w}=+14$

Similar Questions

$298$ $K$ તાપમાને બેન્ઝોઇક એસિડનો આયનીકરણ અચળાંક $6.5 \times {10^{ - 5}}$ છે તેના $0.15$ $M$ દ્રાવણની $pH$ ગણો.

$5.0$ $pH$ ધરાવતા દ્રાવણનું $100$ ગણું મંદન કરવાથી મળતા દ્રાવણની $pH$ ગણો.

સલ્ફ્યુરસ એસિડ $\left( H _{2} SO _{3}\right)$ $Ka _{1}=1.7 \times 10^{-2}$ અને $Ka _{2}=6.4 \times 10^{-8}$ ધરાવે છે. $0.588 \,M\, H _{2} SO _{3}$ ની $pH$ ....... છે. (નજીકનાં પૂર્ણાંકમાં રાઉન્ડ ઓફ કરો)

  • [JEE MAIN 2021]

એક નિર્બળ એસિડ $HA$ નો $pK_{a}$ $4.80$ છે તથા એક નિર્બળ બેઇઝ $BOH$ $pK_{b}$ $4.78$ નો છે, તો ક્ષાર $BA$ ના જલીય દ્રાવણની $pH$ કેટલી હશે ? 

લેક્ટિક એસિડ $(HC_3H_5O_3)$નું સંચય , પેશીઓમાં મોનોબેઝિક એસિડ પીડા અને થાકની લાગણી તરફ દોરી જાય છે. $0.10\, M$ જલીય દ્રાવણમાં, લેક્ટિક એસિડનું  $3.7\%$ વિયોજન થાય છે. આ એસિડ માટે વિયોજન અચળાંક $K_a$નું મૂલ્ય શું હશે?

  • [NEET 2013]