ચુંબકત્વ વિશે જાણીતા કેટલાંક ખ્યાલો જણાવો.
ચુંબકત્વ વિશે જાણીતા કેટલાંક ખ્યાલો નીચે મુજબ છે :
$(i)$ પૃથ્વી ચુંબક તરીકે વર્તે છે, જેનું ચુંબકીય ક્ષેત્ર લગભગ ભૌગોલિક દક્ષિણથી ભૌગોલિક ઉત્તર તરફ હોય છે.
$(ii)$ જ્યારે ગજિયા યુંબકને મુક્ત રીતે લટકાવવામાં આવે ત્યારે તે ઉત્તર-દક્ષિણ દિશા દર્શાવે છે. જે છેડો ભૌગોલિક ઉત્તર તરફ રહે તેને ચુંબકનો ઉતર($N-$ધ્રુવ) ધ્રુવ કહે છે અને જે છેડો ભૌગોલિક દક્ષિણ તરફ રહે તેને ચુંબકનો દક્ષિણ ધ્રુવ ($S-$ધ્રુવ)કહે છે.
$(iii)$જ્યારે બે ચુંબકોના (બંને)ઉતરધ્રુવો(કે દક્ષિણ ધ્રુવો )એકબીજાની નજીક લાવવામાં આવે ત્યારે તેમની વચ્ચે અપાકર્ષી બળ લાગે છે. તેથી ઊલટું જ્યારે એક ચુંબકના ઉત્તર ધ્રુવ પાસે બીજા ચુંબકનો દક્ષિણ ધ્રુવ લાવવામાં આવે ત્યારે તે આકર્ષે છે.
$(iv)$ આપણે ચુંબક્ના ઉત્તર કે દક્ષિણ ધ્રુવને જુદાં પાડી શક્તાં નથી. જો આપણે ગજિયા ચુંબકના બે ટુકડા કરીએ તો આપણને આવા જ બે ગજિયા ચુંબક મળે છે. જેમના ચુંબકીય ગુણધર્મો થોડા નબળા હોય છે. વિદ્યુતભારોની જેમ સ્વતંત્ર ઉત્તર ધ્રુવ અને દક્ષિધ ધ્રુવ એટલે કे ચુંબકીય એક ધ્રુવીઓ $(Magnetic Monopole)$ અસ્તિત્વ ધરાવતી નથી.
$(v)$ લોખંડ અને તેની મિશ્રધાતુઓ $(Alloys)$ માંથી ચુંબકને બનાવી શકાય છે.
વિધુત ક્ષેત્રરેખાઓ અને ચુંબકીય ક્ષેત્રરેખાઓ વચ્ચેનો તફાવત લખો.
બે ટૂંકા અને સમાન $1 $ $cm $ લંબાઇ ધરાવતા ગજિયા ચુંબકોની ચુંબકીય ચાકમાત્રા અનુક્રમે $1.20$ $ Am^2$ અને $1.00$ $ Am^2$ છે.તેમને સમક્ષિતિજ ટેબલ પર સમાંતર એવી રીતે રાખવામાં આવ્યા છે કે જેથી તેમના ઉત્તર ધુવ $(N)$ દક્ષિણમુખી છે.તેઓને સામાન્ય ચુંબકીય વિષુવવૃત્ત છે અને તેમની વચ્ચેનું અંતર $20.0$ $ cm $ છે.તેઓનાં કેન્દ્રોને જોડતી રેખાના મધ્યબિંદુ $O$ આગળ ઉત્પન્ન સમક્ષિતિજ ચુંબકીય પ્રેરણનું મૂલ્ય લગભગ _______ હશે.(પૃથ્વીના ચુંબકીય પ્રેરણના સમક્ષિતિજ ઘટકનું મૂલ્ય $3.6 \times 10^{-5}$ $Wbm^{-2}$ લો. )
ચુંબકનું ધ્રુવમાન વ્યાખ્યાયિત આપી. અને એકમ લખો.
ગજિયા ચુંબકનું ઘુવમાન એટલે શું ? ધ્રુવમાનના સંદર્ભમાં ચુંબકીય ડાઇપોલ મોમેન્ટ દર્શાવો.
ગજિયા ચુંબકના વિષવરેખા પરના બિંદુએ ચુંબકીય ક્ષેત્રનું મૂલ્યનું સૂત્ર લખો.