એક ધાતુના ગોળાને સ્પર્યા વિના તમે તેને કેવી રીતે ધન વિધુતભારિત કરી શકશો ? 

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

આકૃતિ $(a)$ અવાહક સ્ટેન્ડ પર એક વિદ્યુતભારિત ન હોય તેવો ધાતુનો ગોળો દર્શાવે છે. એક ઋણ વિધુતભારિત સળિયો ધાતુના ગોળા પાસે આકૃતિ $(b)$ માં દર્શાવ્યા મુજબ લાવો. સળિયો ગોળાની નજીક લાવતાં, ગોળામાંના મુક્ત ઇલેક્ટ્રૉન અપાકર્ષણને લીધે દૂર જાય છે અને દૂરના છેડે એકઠા થવા માંડે છે. નજીકનો છેડો ઇલેક્ટ્રૉનની ઉણપને લીધે ધન વિધુતભારિત બને છે, જ્યારે ધાતુની અંદર મુક્ત ઇલેક્ટ્રોન પરનું ચોખ્ખું $(Net)$ બળ શૂન્ય થાય છે ત્યારે વિધુતભારોની વહેંચણી અટકી જાય છે. ગોળાને વાહક તાર વડે જમીન સાથે જોડો. આકૃતિ $(c)$ માં દર્શાવ્યા મુજબ ઇલેક્ટ્રોન જમીનમાં વહી જશે અને નજીકના છેડે ધન વિધુતભારો, સળિયા પરના ઋણ વિદ્યુતભારોના આકર્ષણ બળને લીધે ત્યાં ને ત્યાં જ જકડાયેલા રહેશે, ગોળાને જમીનથી અલગ કરો, ધન વિધુતભાર નજીકના છેડે હજી જ કડાયેલો જ રહે છે [આકૃતિ $(d)$ ]. વિદ્યુતભારિત સળિયાને દૂર કરો. આકૃતિ $(e)$ માં દર્શાવ્યા મુજબ ધન વિધુતભાર ગોળા પર નિયમિત રીતે ફેલાઈ જશે.

આ પ્રયોગમાં, ધાતુનો ગોળો પ્રેરણની ઘટના દ્વારા વિદ્યુતભારિત થાય છે અને સળિયો તેનો કોઈ વિદ્યુતભાર ગુમાવતો નથી.

આવાં જ પગલાં દ્વારા ધાતુના ગોળા પાસે ધન વિધુતભારિત સળિયો લાવી, ગોળાને ઋણ વિધુતભારિત કરી શકાય છે. આ કિસ્સામાં જ્યારે ગોળાને તાર મારફતે જમીન સાથે જોડીએ ત્યારે જમીનમાંથી ઇલેક્ટ્રૉન ગોળા પર વહન પામશે.

897-s1

Similar Questions

$\alpha$ - કણ પરનો વિદ્યુતભાર ....... 

વિધુતભારોના પ્રકારના સરવાળાનો અર્થ શું છે ?

સાદું વિધુતદર્શક બનાવવાની પ્રવૃત્તિ લખો.

ઊન સાથે ઘસેલા એક પોલીથીન ટુકડા પર $3 \times 10^{-7} \;C$ ઋણ વિદ્યુતભાર છે. $(a)$ સ્થાનાંતરિત થયેલા ઇલેક્ટ્રૉનની સંખ્યા શોધો. તેઓ શાના પરથી શાના પર સ્થાનાંતરિત થયા છે? $(b)$ ઊનથી પોલીથીન તરફ દળનું સ્થાનાંતર થયેલ છે?

સ્થિતવિદ્યુતશાસ્ત્ર એટલે શું ?