ગજિયા ચુંબકનું ઘુવમાન એટલે શું ? ધ્રુવમાનના સંદર્ભમાં ચુંબકીય ડાઇપોલ મોમેન્ટ દર્શાવો.
ચુંબકના ધ્રુવની પ્રબળતાને તેનું ધ્રુવમાન કહે છે.
ચુંબકની એકમ લંબાઈ દીઠ મળતી ડાઇપોલ મોમેન્ટ એટલે તે ચુંબકનું ધ્રુવમાન.
જેવી રીતે સ્થિતવિધુતના સમીકરણોમાં વિધુતભાર $q$ છે તેવી જ રીતે ચુંબકત્વમાં ધ્રુવમાન મળે છે.
ધ્રુવમાનને $q_m$, અથવા $P$ $(Pole\,Strength)$ વડે પણ દર્શાવાય છે.
ધ્રુવમાનનો આધાર ચુંબકના દ્રવ્યના પ્રકાર, તેની મૅગ્નેટાઇઝેશન સ્થિતિ અને ચુંબકના આડછેદના ક્ષેત્રફળ $(A)$ પર આધાર રાખે છે.
તે અદિશ રાશિ છે.
ધ્રુવમાનનો એકમ ઍમ્પિયર મીટર $(Am)$ છે.
ગજિયા ચુંબકની લંબાઈ $(2l)$ અને તેનું ધ્રુવમાન હોય, તો ચુંબકની ડાઇપોલ મોમેન્ટ,$\overrightarrow m=q_m\overrightarrow{(2l)}$
$\overrightarrow m$ ની દિશા $S$ થી $N$ તરફ હોય છે.
આ સમીકરણ પરથી $m$ નો એકમ $Am^{2}$ મળે છે.
$L$ લંબાઈના લોખંડના સળિયાને $M$ જેટલી ચુંબકીય ચાકમાત્રા છે. તેને મધ્યમાંથી એવી રીતે વાળવામાં આવે છે કે જેથી તેની બે ભુજાઓ એકબીજા સાથે $60^{\circ}$ નો કોણ બનાવે. આ નવા ચુંબકની ચુંબકીય ચાકમાત્રા. . . . . . થશે.
સમઅક્ષિય મૂકેલા બે ગજિયા ચુંબકના કેન્દ્ર વચ્ચેનું અંતર $r $ હોય,ત્યારે લાગતું બળ $4.8\, N $ છે.જો અંતર $ 2r$ કરવામાં આવે તો નવું બળ કેટલા ......$N$ થાય?
આકૃતિમાં $O$ બિંદુએ મુકેલી એક નાની ચુંબકીત સોય $P$ દર્શાવી છે. તીરની નિશાની તેની ચુંબકીય ચાકમાત્રા (મોમેન્ટ)ની દિશા દર્શાવે છે. બીજા તીર, તેના જેવી જ બીજી ચુંબકીય સોય $Q$ ના જુદા જુદા સ્થાન (અને ચુંબકીય ચાકમાત્રાની દિશાઓ) દર્શાવે છે.
$(a)$ કઈ સંરચના (ગોઠવણી)માં આ તંત્ર સંતાનમાં નથી ?
$(b)$ કઈ સંરચના (ગોઠવણી)માં તંત્ર $(i)$ સ્થાયી, અને $(ii)$ અસ્થાયી સંતુલનમાં હશે ?
$(c)$ દર્શાવેલ બધી ગોઠવણીઓમાંથી લઘુત્તમ સ્થિતિ ઊર્જાને અનુરૂપ કઈ ગોઠવણી છે ?
ચુંબકીય ડાઇપોલ મોમેન્ટની દિશા અને એકમ લખો.
પરિમિત લંબાઈના સોલેનોઇડની અક્ષ પર ચુંબકીય ક્ષેત્રનું સમીકરણ લખો.