- Home
- Standard 11
- Physics
અવલોકનકાર બે હોય અને ગતિ કરતો પદાર્થ એક હોય. તથા અવલોકનકાર એક હોય અને ગતિ કરતાં પદાર્થો બે હોય.
Solution
આકૃતિમાં એકબીજાની સાપેક્ષે અચળ વેગથી ગતિ કરતી બે જડત્વિય નિર્દેશ્ફ્રેમો $A$ અને $B$ દર્શાવી છે.
ધારો કે એક અવલોકનકાર $A$ માંથી અને બીજો અવલોકનકાર $B$ માંથી કોઈ એક કણની ગતિનો અભ્યાસ કરે છે.
ધારો કે, $t$ સમયે ગતિ કરતાં $P$ કણનો, નિર્દેશફેમો $A$ અને $B$ ના ઊગમબિંદુની સાપેક્ષે, સ્થાન સદિશ અનુક્રમે $\overrightarrow{r_{ P , A }}=\overrightarrow{ OP }$ અને $\overrightarrow{r_{ P , B }}= O ^{\prime} P$ છે તથા $O$ ની સાપેક્ષે $O ^{\prime}$ નો સ્થાન સદીશ $\overrightarrow{r_{ AB }}=\overrightarrow{ OO ^{\prime}}$ છે.
આકૃતિ પરથી, $\overrightarrow{ OP }=\overrightarrow{ OO ^{\prime}}+\overrightarrow{ O ^{\prime} P }=\overrightarrow{ O ^{\prime} P }+\overrightarrow{ OO ^{\prime}}$
$\therefore \overrightarrow{r_{ P , A }}=\overrightarrow{r_{ B , A }}+\overrightarrow{r_{ P , B }}$
સમયની સાપેક્ષે વિકલન કરતાં,
$\therefore \frac{d}{d t}\left(\overrightarrow{r_{ P , A }}\right)=\frac{d}{d t}\left(\overrightarrow{r_{ P }, B }\right)+\frac{d}{d t}\left(\overrightarrow{r_{ B }, A }\right)$
$\therefore \overrightarrow{v_{ P , A }}=\overrightarrow{v_{ P , B }}+\overrightarrow{v_{ B , A }}$
$\overrightarrow{v_{ P , A }}$ એ નિર્દેશફ્રેમ $A$ની સાપેક્ષે $P-$કણનો વેગ,
$\overrightarrow{v_{ P ,B}}$ એ નિર્દેશફ્રેમ $B$ની સાપેક્ષે $P-$કણનો વેગ,
$\overrightarrow{v_{ P ,B}}$ એ નિર્દેશફ્રેમ $A$ની સાપેક્ષે નિર્દેશફ્રેમ $B$નો વેગ છે.