પૃથ્વીને ચુંબકીય કાઇપોલના મોડેલ $( \mathrm{Model} )$ તરીકે લઈએ, તો પૃથ્વીનું ચુંબકીય ક્ષેત્ર $\mathrm{B}$ નીચે પ્રમાણે અપાય છે.

${{\rm{B}}_{\rm{v}}} = $ = ચુંબકીય ક્ષેત્રનો શિરોલંબ ઘટક $ = \frac{{{\mu _0}}}{{4\pi }}\frac{{2m\,\cos \theta }}{{{r^3}}}$

${{\rm{B}}_H}$ $=$ ચુંબકીય ક્ષેત્રનો સમક્ષિતિજ ઘટક ${{\rm{B}}_H} = \frac{{{\mu _0}}}{{4\pi }}\frac{{m\,\sin \theta }}{{{r^3}}}$

$\theta  = {90^o}$ - વિષુવવૃત્ત પરથી માપેલ અક્ષાંશ છે, તો : જે બિંદુએ ${{\rm{\vec B}}}$ લઘુતમ હોય.

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

આપેલું છે કે, $B _{ V }=\frac{\mu_{0}}{4 \pi} \frac{2 m \cos \theta}{r^{3}}\ldots (1)$

$B _{ H }=\frac{\mu_{0}}{4 \pi} \frac{m \sin \theta}{r^{3}}\ldots (2)$

સમીકરણ $(1)$ અને $(2)$ નો વર્ગ કરી સરવાળો કરતાં,

$B _{ V }^{2}+ B _{ H }^{2}=\left(\frac{\mu_{0}}{4 \pi}\right)^{2} \frac{m^{2}}{r^{6}}\left[4 \cos ^{2} \theta+\sin ^{2} \theta\right]$

$\therefore B ^{2}=\left(\frac{\mu_{0}}{4 \pi}\right)^{2} \frac{m^{2}}{r^{6}}\left[4 \cos ^{2} \theta+1-\cos ^{2} \theta\right]$

$\therefore B =\sqrt{ B _{ V }^{2}+ B _{ H }^{2}}$

$=\sqrt{\left(\frac{\mu_{0}}{4 \pi}\right)^{2} \frac{m^{2}}{r^{6}}\left[3 \cos ^{2} \theta+1\right]}$

$=\frac{\mu_{0}}{4 \pi} \frac{m}{r^{3}}\left[3 \cos ^{2} \theta+1\right]^{1 / 2}\dots(3)$

સમીકરણ $(3)$ માં જો $\cos \theta=0$ લઈએ તો $B$ નું મૂલ્ય લઘુતમ મળે. આમ, $\theta=\frac{\pi}{2}$

આમ,ચુંબકીય વિષુવવૃત પર આ બિંદુ મળે છે.

Similar Questions

નાના ગજિયા ચુંબકને કાચ પર રાખી, કાચ પર લોખંડની ભૂકી ભભરાવતાં શું થાય છે ?  તે જણાવો ?

બે સમાન લંબાઇના ગજિયા ચુંબકની ચાકમાત્રા અનુક્રમે $M$ અને $2M$ છે. બંને ચુંબકના સમાન ધ્રુવ એક તરફ રહે તેમ મૂકતાં તેના દોલનનો આવર્તકાળ $T_1$ છે. હવે, તેમાંના એકના ધ્રુવો ઊલટ-સૂલટ કરતાં મળતો આવર્તકાળ $T_2$ હોય, તો

  • [AIPMT 2002]

$M $ ચુંબકીય મોમેન્ટ ધરાવતા બે સમાન ગજિયા ચુંબકને $2d $ અંતરે અક્ષો લંબ રહે તેમ મૂકેલા છે.તો બે કેન્દ્રના મધ્યબિંદુ આગળ ચુંબકીય ક્ષેત્ર કેટલું થાય?

  • [IIT 2000]

$5.0 \,cm$ લંબાઈના ગજિયા ચુંબકના મધ્યબિંદુથી $50 \,cm$ અંતરે વિષુવરેખીય અને અક્ષીય ક્ષેત્રોનું મૂલ્ય કેટલું હશે ? ઉદાહરણની જેમજ, ગજિયા ચુંબકની ચુંબકીય ચાકમાત્રા (મોમેન્ટ) $0.40\; A m ^{2}$ છે.

$d$ લંબાઈ ધરાવતી નાની ચુંબકીય ડાઈપોલના મધ્યબિંદુ એકબીજાથી $x, (x > > d)$ અંતરે છે. જો તેમની વચ્ચે લાગતું બળ $x^{-n}$ ના સમપ્રમાણમાં હોય તો $n$ કેટલો હશે?

  • [JEE MAIN 2014]