વિધુતક્ષેત્રની સમજૂતી આપો અને બિંદુવત્ વિધુતભારના વિધુતક્ષેત્રની સમજૂતી આપો.

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

ધારોકે, શૂન્યાવકાશમાં ઊદગમબિંદુ $O$ પર $Q$ વિદ્યુતભાર મૂકેલો છે. જો આપણે બીજા $q$ વિદ્યુતભારને તેનાથી $r$ અંતરે આવેલાં $P$ બિંદુ પર મૂકીએ $( OP =r)$ તો $q$ પર કુલંબ બળ લાગશે.

$\overrightarrow{ F }=\frac{1}{4 \pi \epsilon_{0}} \cdot \frac{ Q q}{r^{2}} \hat{r}$

જો $q=1 C$ વિદ્યતભાર લઈએ તો એકમ વિદ્યતત્ાર પર લાગતું બળ કे જેને વિદ્યુતક્ષેત્ર $E$ કહે છે.

$\frac{\overrightarrow{ F }}{q}=\frac{1}{4 \pi \epsilon_{0}} \cdot \frac{ Q }{r^{2}} \hat{r}$

$\overrightarrow{ E }=\frac{1}{4 \pi \epsilon_{0}} \cdot \frac{ Q }{r^{2}} \hat{r}$અથવા $E =\frac{k Q }{r^{2}}$

વિદ્યુતક્ષેત્રની વ્યાખ્યા : "કોઈ પણ વિદ્યુતભાર કे વિદ્યુતભાર તંત્રની આસપાસના વિસ્તારમાં તેની અસર પ્રર્વતતી હોય તે વિસ્તારને વિદ્યુતભાર કे વિદ્યુતભાર તંત્રનું વિદ્યુતક્ષેત્ર $E$ કહे છે." તે સદિશ રાશિ છે.

વિદ્યુતક્ષેત્ર $\overrightarrow{ E }$ માં $\vec{r}$ સ્થાન સદિશ ધરાવતાં $q$ વિદ્યુતભાર પર લાગતું વિદ્યુતબળ $\overrightarrow{ F }(\vec{r})=q \overrightarrow{ E }(\vec{r})$ છે.

વિદ્યુતક્ષેત્ર $\overrightarrow{ E }$ ને વિદ્યુતક્ષેત્રની તીવ્રતા પણ કહે છે.

વિદ્યુતક્ષેત્રની તીવ્રતાની વ્યાખ્યા : "કોઈ પણ વિદ્યુતભાર કे તેના તંત્રની આસપાસના વિસ્તારમાં કોઈ બિંદુ પાસે મૂકેલા એકમ ધન વિદ્યુતભર પર લાગતાં વિદ્યુતબળને તે વિદ્યુતભાર તંત્રનું વિદ્યુતક્ષેત્રની તીવ્રતા કહે છે."

વિદ્યુતક્ષેત્રની તીવ્રતાનો $SI$ એક્મ $NC ^{-1}$ અથવા $Vm ^{-1}$ છે અને પારિમાણિક સૂત્ર [M $^{1} L ^{1} T ^{-3} A ^{-1}$ ] છે.

897-s113

Similar Questions

ઉગમબિંદુ $O$ આગળ તેના કેન્દ્ર સાથે $X - Y$ સમતલમાં $R$ ત્રિજ્યાની ધન વિદ્યુતભારીત પાતળી ધાતુની રીંગ નિયત કરેલી છે. બિંદુ $(0, 0, Z_0)$ આગળ એક ઋણ વિદ્યુતભારીત કણ $P$ ને સ્થિર સ્થિતિએથી છોડવામાં આવે છે. જ્યાં $(Z_0 > 0)$ તો ગતિ છે.

બે વિદ્યુતભારો $\pm 10\; \mu\, C$ એકબીજાથી $5.0 \,mm $ અંતરે મૂકેલા છે. $(a)$ આકૃતિ $(a)$ માં દર્શાવ્યા મુજબ ડાયપોલની અક્ષ પરના, તેના કેન્દ્રથી $15\, cm$ દૂર ધન વિધુતભાર બાજુ આવેલા $P$ બિંદુએ અને $(b)$ આકૃતિ $(b)$ માં દર્શાવ્યા મુજબ તેમાંથી પસાર થતી અને પક્ષને લંબ રેખા પર $O$ થી $15\, cm$ દૂર રહેલા $Q$ બિંદુએ વિદ્યુતક્ષેત્ર શોધો.

$(a)$ એક યાદચ્છિક સ્થિત વિદ્યુત ક્ષેત્ર સંરચનાનો વિચાર કરો. આ સંરચનાના તટસ્થબિંદુ (એટલે કે જ્યાં $E = 0$ હોય) એ એક નાનો પરિક્ષણ વિદ્યુતભાર મૂકેલ છે. દર્શાવો કે વિદ્યુતભારનું સંતુલન અસ્થાયી જ છે.

$(b)$ બે સમાન ચિન અને મૂલ્ય ધરાવતા અને એકબીજાથી અમુક અંતરે મૂકેલા બે વિધુતભારોની સાદી સંરચના માટે આ પરિણામ ચકાસો. 

બે વિદ્યુતભાર $9e$ અને $3e$ ને $r$ અંતરે મૂકેલા છે,તો વિદ્યુતક્ષેત્ર શૂન્ય કયા થાય?

ઊગમબિંદુ આગળ $0.009\ \mu C$ નો બિંદુવત વિદ્યુતભાર મૂકેલો છે. બિંદુ $(\sqrt 2 ,\,\,\sqrt 7 ,\,\,0)$ આગળ આ બિંદુવત વિદ્યુતભારને લીધે વિદ્યુતક્ષેત્રની તીવ્રતાની ગણતરી કરો.