ડાયપોટિક અને ટ્રાયપોટિક એસિડ એટ્લે શું અને બને વચ્ચે નો તફાવત સમજાવો ?

Vedclass pdf generator app on play store
Vedclass iOS app on app store

પોલિપ્રોટિક ઍસિડ : જે ઑસિડ તેમના પ્રતિ આણુમાં એક કરતાં વધારે આયનીકરણ પામે તેવા પ્રોટોન ધરાવે છે તેમને પોલિબેઝિક અથવા પોલિપ્રોટિક ઍસિડ કહે છે.

ડાયપ્રોટીક (બેઝિક) ઍસિડ : જે એસિડ તેમના દ્રાવણમાં પ્રતિ અણુ બે આયનીકરણ પામે તેવા પ્રોટોન ધરાવે તેમને ડાયપ્રોટિક અથવા ડાયબેઝિક ઍસિડ કહે છે.

ઉદા. $\mathrm{H}_{2} \mathrm{X}+_{\text {(aq) }}+2 \mathrm{H}^{+}+\mathrm{X}^{2-}$ $\mathrm{K}_{a}$ જેનું નીચે પ્રમાણે બે તબક્કામાં આયનીકરણ થાય છે.

$(i)$ $\mathrm{H}_{2} \mathrm{X}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O}+\mathrm{H}_{3} \mathrm{O}^{+}+\mathrm{HX}^{-} \mathrm{K}_{a} (i)$

$(ii)$ $\mathrm{HX}^{-}+\mathrm{H}_{2} \mathrm{O}+\mathrm{H}_{3} \mathrm{O}^{+}+\mathrm{X}^{2-} \mathrm{K}_{a}$ $(ii)$

તેમાં $\mathrm{K}_{a}$ $(i) >$ $\mathrm{K}_{a}$ $(ii)$ હશે અને $\mathrm{K}_{a}$ $(i)$ $\times \mathrm{K}_{a}$ $(ii)$ $=\mathrm{K}_{a}$ થશે.

ડાયપ્રોટિક ઍસિડનાં ઉદાહરણો : ઓક્ઝેલિક ઍસિડ $\left(\mathrm{H}_{2} \mathrm{C}_{2} \mathrm{O}_{4}\right)$, સલ્ફયુરિક એસિડ $\left(\mathrm{H}_{2} \mathrm{SO}_{4}\right)$, કાર્બોનિક એસિડ $\left(\mathrm{H}_{2} \mathrm{CO}_{3}\right)$, સલ્ફયુરસ એસિડ $\left(\mathrm{H}_{2} \mathrm{SO}_{3}\right)$, એસ્કોર્બિક એસિડ વગેરે.

ટ્રાયપ્રોટિક ઍસિડનાં ઉદાહરણો : ફોસ્ફોરિક એસિડ $\left(\mathrm{H}_{3} \mathrm{PO}_{4}\right)$, સાઈટ્રિક એસિડ.... વગેરે.

પોલિપ્રોટિક ઓસિડના દ્રાવણમાં $\mathrm{H}_{2} \mathrm{~A}, \mathrm{HA}^{-}$અને $\mathrm{A}^{2-}$ નું મિશ્રણ હોય છે.

Similar Questions

જળવિભાજન અંશ નાનો છે તેમ ધારતા, સોડિયમ એસિટેટના $0.1\, M$ દ્રાવણની $pH$ કેટલી થશે ? $(K_a\, = 1.0\times10^{- 5})$

  • [JEE MAIN 2014]

$40\, mL\, 0.1\, M\, NaOH$ સાથે $40\, mL\, 0.1\, M\, CH_3COOH$નું તટસ્થિકરણ કરતાં દ્રાવણની $pH$ શું મળશે?

  • [AIIMS 2007]

એસિડની પ્રબળતાને અસરકર્તા પરિબળોની ઉદાહરણો સાથે ચર્ચા કરો.

$5 \times 10^{-3} \,M\, H_2CO_3$ દ્રાવણનું $10%$ વિયોજન થાય તો આયનની $H^+$ સાંદ્રતા $= …….$

એસિડ $H_2A$ ના પ્રથમ અને દ્વિતીય આયનીકરણ અચળાંક અનુક્રમે $1.0 \times 10^{-5}$ અને $5.0 \times 10^{-10}$ છે. તો એસિડનો કુલ વિયોજન અચળાંક.....

  • [AIEEE 2007]