- Home
- Standard 9
- Mathematics
તમે જાણો છો કે વસ્તુ પર લાગતું બળ એ વસ્તુ પર ઉદ્ભવતા પ્રવેગના સમપ્રમાણમાં હોય છે. આ પરિસ્થિતિ દર્શાવતું સમીકરણ લખો અને આલેખ પર તે દર્શાવો.
Solution

અહીં સંકળાયેલા ચલ એ બળ અને પ્રવેગ છે, ધારો કે લાગુ પડતું બળ $y$, એકમ અને ઉત્પન્ન થતો પ્રવેગ $x$ એકમ છે. ગુણોત્તર પ્રમાણ અનુસાર તમે આ હકીકતને $y = kx$, સ્વરૂપે દર્શાવી શકો, જયાં $k$ અચળ છે. (તમારા વિજ્ઞાનના અભ્યાસ પરથી તમે જાણો છો કે હકીકતમાં કે એ વસ્તુનું દળ છે)
હવે, આપણે $k$ ની કિંમત જાણતા નથી. આથી આપણે $y =kx$ નો ચોક્કસ આલેખ ન દોરી શકીએ. હકીકતે જો આપણને $k$ ની ચોક્કસ કિંમત આપવામાં આવે તો આપણે તેનો આલેખ દોરી શકીએ. ધારો કે $k= 3$. આથી આપણે $y = 3x$ દર્શાવતી રેખા દોરી શકીએ. આ માટે આપણે તેના ઉકેલ પૈકી બે ઉકેલ શોધીએ જેમ કે $(0,\, 0)$ અને $(2,\, 6)$ (જુઓ આકૃતિ).
આલેખ પરથી આપણે જોઈ શકીએ કે જ્યારે $3$ એકમ બળ લાગુ થાય ત્યારે $1$ એકમ પ્રવેગ ઉત્પન્ન થાય. વળી એ પણ જુઓ કે $(0,\, 0)$ આલેખ પર આવેલું છે એનો અર્થ એ થાય કે જયારે લાગુ પડતું બળ $0$ એકમ હોય તો ઉત્પન્ન થતો પ્રવેગ પણ $0$ એકમ થાય.
નોંધ : $y = kx$ સ્વરૂપના સમીકરણનો આલેખ રેખા હોય અને તે હંમેશાં ઊગમબિંદુમાંથી પસાર થાય છે.