સાદા લોલકનો આવર્તકાળ $T =2 \pi \sqrt{\frac{\ell}{ g }}$ છે. $1\, mm$ ચોકસાઇથી લોલકની લંબાઈ માપતા $10\, cm$ મળે છે. $1\,s$ ની લઘુતમ માપશક્તિ વાળી ઘડિયાળથી માપતા $200$ દોલનનો સમય $100$ સેકન્ડ મળે છે. આ સાદા લોલક દ્વારા $g$ ના મૂલ્યને ચોકસાઈ સાથે માપતા પ્રતિશત ત્રુટી $x$ મળે છે.$x$ નું મૂલ્ય નજીકના પૂર્ણાંકમાં કેટલું ($\%$ માં) હશે?
$2$
$3$
$5$
$4$
એક સાર્વજનિક ચોરસ બાગ, $(100 \pm 0.2)\; m ^2$ નું ક્ષેત્રફળ ધરાવે છે. બાગની બાજુની લંબાઈ કેટલી હશે?
ત્રુટિને ધન અને ઋણ એમ બંને નિશાની વડે એકસાથે શા માટે દર્શાવવામાં આવે છે ?
રાષ્ટ્રીય પ્રયોગશાળામાં આવેલી પ્રમાણભૂત ઘડિયાળ સાથે બે ઘડિયાળોનું પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. પ્રમાણભૂત ઘડિયાળ જ્યારે બપોરના $12:00$ નો સમય દર્શાવે છે ત્યારે આ બે ઘડિયાળના સમય નીચે મુજબ મળે છે :
ઘડિયાળ $1$ | ઘડિયાળ $2$ | |
સોમવાર | $12:00:05$ | $10:15:06$ |
મંગળવાર | $12:01:15$ | $10:14:59$ |
બુધવાર | $11:59:08$ | $10:15:18$ |
ગુરુવાર | $12:01:50$ | $10:15:07$ |
શુક્રવાર | $11:59:15$ | $10:14:53$ |
શનિવાર | $12:01:30$ | $10:15:24$ |
રવિવાર | $12:01:19$ | $10:15:11$ |
જો તમે કોઈ પ્રયોગ કરી રહ્યાં હોય જેના માટે તમને ચોકસાઈ સાથે સમય અંતરાલ દર્શાવતી ઘડિયાળની આવશ્યકતા છે, તો આ બે પૈકી કઈ ઘડિયાળ લેવાનું મુનાસિબ માનશો ? શા માટે ?
નીચેનાં વિધાનો ખરા છે કે ખોટાં તે જણાવો :
$(a)$ કોઈ રાશિને એકમ હોઈ શકે તેમ છતાં પરિમાણરહિત હોય છે.
$(b)$ આઘાત અને ઊર્જા પ્રચલનના એકમ સમાન હોય.
$(c)$ માપન કરતાં સાધનની લઘુતમ માપશક્તિ જેટલી દરેક માપનમાં નિરપેક્ષ ત્રુટિ હોય.
નીચે આપેલા અવલોકન પાણીના પૃષ્ઠતાણ $T$ કેપીલરી ટ્યૂબની રીત દ્વારા મેળવવામાં આવે છે.
કેપીલરી ટ્યુબનો વ્યાસ $D = 1.25\times 10^{-2}\;m$
પાતળી ટ્યૂબ (નળી)માં પાણીનો વધારો, $h = 1.45× 10^{-2}\;m$
$g = 9.80 \;m/s^2 $ લો અને $T = \frac{{rhg}}{2}\times 10^3\; N/m$ સંબંધનો ઉપયોગ કરતાં, પૃષ્ઠતાણ $T$ માં શક્ય ત્રુટિ કેટલા .............. $\%$ હશે ?